Czy to nieśmiałość, czy fobia społeczna?

poniedziałek, 29 sierpnia 2022

:: Konsultacje i terapia  online- umów najbliższy termin >

fobia społecznaD

Fobia społeczna jest zaburzeniem lękowym, a wiąże się ze stresem w szeroko rozumianych sytuacjach społecznych, kiedy konieczne są kontakty międzyludzkie, a zwłaszcza z osobami obcymi.

 W Polsce fobia społeczna dotyka około 4% populacji, występuje zarówno u mężczyzn jak i u kobiet, ale ze statystyk wynika, że kobiety dotyka niemal 2 razy częściej niż mężczyzn. Zwykle pierwsze objawy pojawiają się między 10 a 20 rokiem życia.

Najbardziej powszechnym objawem fobii społecznej jest lęk i objawy związane z lękiem, szereg objawów somatycznych.

W przypadku fobii, nie tylko fobii społecznej, lęk jest irracjonalny i nieadekwatny do sytuacji. Osoby z fobią społeczną, czyli zespołem lęku społecznego, doświadczają lęku, kiedy pojawia się sytuacja wymagająca interakcji społecznej, co powoduje niepokój, strach, napięcie.

 


Jakie są objawy fobii społecznej?

  • czerwienienie się,

  • drżenie rąk,

  • jąkanie się i trudności z wypowiadaniem,

  • drżenie głosu,

  • suchość w gardle i ustach,

  • mdłości i obawy przed zwymiotowaniem,

  • kołatanie serca,

  • nadmierne pocenie się.

 

Przyczyny fobii społecznej

Rozpoznając predyspozycje wystąpienia zespołu lęku społecznego bierze się pod uwagę czynniki takie jak cechy temperamentu, ponieważ one wpływają na podatność do obawy przed oceną lub krytyką. Oprócz temperamentu ważne są również czynniki środowiskowe, a w tym doświadczone traumy z dzieciństwa. Oczywiście nie bez znaczenia są również geny, jeśli ktoś w rodzinie zmagał się z tego typu fobią istnieje ryzyko wystąpienia.

Każdy przypadek jest inny a prawdopodobne źródła mogą być różne. Istotne jest aby skorzystać z pomocy specjalisty i rozpocząć leczenie, mające na celu zniwelowanie zaburzenia lub co najmniej złagodzenie ich.

 

Czy nieśmiałość to już fobia społeczna?

Nieśmiałość to cecha charakteru, która z biegam lat przemija. Wraz z pozytywną socjalizacją i nabywaniem doświadczenia i pewności siebie.

Jednak bywają przypadki, że skrępowanie związane z kontaktem z innymi ludźmi staje się coraz silniejsze, wtedy już mamy do czynienia z fobią społeczną.

Według badań amerykańskich 88% osób uznających się za nieśmiałe nie przejawia kryteriów pozwalających na postawienie diagnozy lęku społecznego. Lęk nie stwarza upośledzenia w kontaktach czy funkcjonowaniu społecznym albo nie generuje cierpienia czy izolacji społecznej. Co oznacza, że objawy „zatrzymały się” na poziomie nieśmiałości.

 

W jaki sposób rozpoznaje się fobię społeczną?

Diagnoza jest stawiana przez lekarza psychiatrę, który przeprowadza szczegółowy i wnikliwy wywiad, zdarza się że również z bliskimi osoby z fobią. Podczas wywiadu weryfikuje się, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) lub klasyfikacją zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM-5).

W celu rozpoznania fobii społecznej wg ICD-10, należy stwierdzić, że:

  1. Występuje którekolwiek z następujących:

    - znaczna obawa znalezienia się w centrum uwagi lub obawa zachowania się w sposób, który okaże się kłopotliwy lub kompromitujący,

    - wyraźne unikanie znalezienia się w centrum uwagi lub w sytuacjach związanych z obawą zachowania się w sposób, który okaże się kłopotliwy lub kompromitujący.

    Obawy pojawiają się w takich sytuacjach społecznych, jak: jedzenie, przemawianie lub spotykanie znanych osób w miejscu publicznym, wchodzenie do małych grup (np. przyjęcia, spotkania, pomieszczenia klasowe) lub przebywanie w nich.

  2. Co najmniej 2 objawy lęku spośród:

    • Objawy wzbudzenia autonomicznego

      • odczucie bicia lub ciężaru albo przyspieszenie akcji serca,

      • pocenie się,

      • drżenie lub dygotanie,

      • suchość w jamie ustnej (niespowodowana lekami ani odwodnieniem)

    • Objawy w obrębie klatki piersiowej i brzucha

      • utrudnione oddychanie,

      • uczucie dławienia się,

      • ból lub dyskomfort w klatce piersiowej,

      • nudności lub nieprzyjemne doznania brzuszne

    • Objawy obejmujące stan psychiczny

      • zawroty głowy, brak równowagi, wrażenie omdlewania, uczucie oszołomienia,

      • poczucie nierealności przedmiotów (derealizacja) lub samego siebie (depersonalizacja),

      • obawa utraty kontroli, „zwariowania”, wyłączania się,

      • obawa śmierci

    • Objawy ogólne

      • uderzenia gorąca, zimne dreszcze,

      • poczucie drętwienia lub swędzenia,

        Występowały przez pewien czas od początku zaburzeń w sytuacjach budzących obawę, a ponadto co najmniej jeden z następujących objawów:

        - zaczerwienienie lub dygotanie,

        - obawa zwymiotowania,

        - nagła potrzeba lub obawa oddania moczu lub stolca.

  3. Unikanie lub objawy lęku oceniane przez chorego jako nadmierne lub nieracjonalne i są przyczyną istotnego napięcia emocjonalnego.

  4. Objawy występują wyłącznie lub najczęściej w sytuacjach budzących obawę albo w następstwie rozmyślania o takich sytuacjach.

  5. Najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia. Objawy wyliczone w kryterium 1 i 2 nie są wynikiem urojeń, omamów ani innych zaburzeń, takich jak: organiczne zaburzenia psychiczne, zaburzenia nastroju (afektywne), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne ani nie są wtórne do przekonań uwarunkowanych kulturowo.

W klasyfikacji DSM-5 fobię społeczną określa się jako „społeczne zaburzenie lękowe”. Kryteria diagnostyczne:

  1. Znaczny lęk lub niepokój związany z jedną lub kilkoma sytuacjami społecznymi, w których dana osoba jest narażona na ocenę innych osób. Wśród przykładów można wymienić wszelkie sytuacje, w których dochodzi do interakcji międzyludzkich (np. rozmowa, spotykanie osób o nieprzychylnym, nastawieniu), sytuacje bycia obserwowanym (np. jedzenie lub picie) oraz wystąpienia publiczne (np. przemawianie publiczne).

    W przypadku dzieci niepokój musi występować w warunkach interakcji z rówieśnikami i nie tylko podczas kontaktów z osobami dorosłymi.

  2. Dana osoba obawia się, że poprzez swoje wystąpienie lub zachowanie okaże zdenerwowanie, co zostanie źle odebrane (tzn. będzie upokarzające lub zawstydzające, będzie prowadziło do odrzucenia przez innych lub będzie obraźliwe).

  3. Sytuacje społeczne prawie zawsze wywołują lęk lub niepokój.

    U dzieci lęk lub niepokój może być wyrażony przez płacz, napady złości, zastyganie, przywieranie, zamykanie się w sobie lub niemożność mówienia w sytuacjach publicznych.

  4. Unika się sytuacji społecznych, w przeciwnym wypadku wiążą się z silnym lękiem lub niepokojem.

  5. Nasilenie lęku lub niepokoju jest nieadekwatne do poziomu zagrożenia, jakie niesie ze sobą określona sytuacja publiczna, i do kontekstu społeczno-kulturowego.

  6. Lęk, niepokój i unikanie są utrwalone i zwykle trwają 6 miesięcy lub dłużej.

  7. Lęk, niepokój i potrzeba unikania powodują znaczące klinicznie cierpienie lub upośledzenie funkcjonowania w sferze społecznej, zawodowej i innych ważnych obszarach.

  8. Lęk, niepokój i potrzeba unikania nie są spowodowane fizjologicznym działaniem substancji (np. substancji nadużywanej, przyjmowanego leku) albo stanem ogólnomedycznym.

  9. Zakłócenia nie można lepiej wyjaśnić występowaniem objawów innego zaburzenia psychicznego, takiego jak zaburzenie paniczne, cielesne zaburzenie dysmorficzne lub zaburzenie należące do spektrum autyzmu.

  10. Jeśli występuje inna choroba (np. choroba Parkinsona, oszpecenie w przebiegu poparzenia lub urazu), lęk, niepokój i potrzeba unikania są wyraźnie od niego niezależne lub silniejsze.

W DSM-5 wyodrębnia się podtyp społecznego zaburzenia lękowego, gdy lęk jest ograniczony wyłącznie do sytuacji publicznych przemówień lub wystąpień.

 

Jak wygląda leczenie fobii społecznej?

Najważniejszym składnikiem leczenia fobii społecznej jest psychoterapia, która ma na celu nauczenie reagowania na doświadczane sytuacje.

Czasem jednak włącza się farmakoterapię jako czynnik wspomagający. Stosuje się inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, które mają szczególnie korzystne działanie u osób doświadczających depresji. Przy silnych lękach proponowane są benzodiazepiny, które stosuje się doraźnie, dla ułatwienia ekspozycji w określonych trudnych sytuacjach. Dodatkowo u pacjentów z objawami somatycznymi doraźnie stosowane są beta-blokery. Ale znacząca jest rola terapii i zmiany schematów.

 

Alicja Krawczyk
Psycholog 
Patktyk Terapii Krótkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniu
Doradca Zawodowy

Nasi specjaliści

Aneta Styńska
Aneta Styńska
Psycholog
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Anna Jabłońska
Psycholog
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Alicja Krawczyk
Psycholog
Doradca zawodowy
Praktyk terapii BSF
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Hanna Świerczewska
Psycholog
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Łukasz Choinkowski
Psychoterapeuta
Barbara Wysocka
Barbara Wysocka
Psycholog
Terapeuta SFBT
Magdalena Kowalska
Magdalena Kowalska
Psycholog

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.