Czym są testy psychologiczne
środa, 25 stycznia 2012
Gdy słyszymy o badaniu psychologicznym, mamy wyobrażenie obszernego kwestionariusza, w którym będzie oceniana każda nasza odpowiedź, każdy nasz błąd, każda kropka i kreska, a także pytania o dzieciństwo i o to, co jest w naszym życiu nie tak, jak powinno.
Paraliżujące jest w tym to, że na tej podstawie ktoś będzie sądził o naszych zdolnościach, umiejętnościach, inteligencji. Czy jednak jest się czego obawiać?
Działamy już od 2007 roku.
Pierwsze testy psychologiczne (XIX wiek) miały na celu rozróżnienie, wyłonienie osób bardziej uzdolnionych od mniej uzdolnionych. W tych czasach, w których popularne były teorie eugeniczne, zakładające między innymi to, że pewne cechy, takie jak inteligencja, można tylko i wyłącznie odziedziczyć po obojgu bardzo inteligentnych rodzicach - rozwój narzędzi i metod, służących do selekcji osób ze względu na pewne cechy był szeroko praktykowany.
Na podstawie wyników decydowano o bardzo ważnych sprawach, takich jak przyjęcie lub nie przyjęcie dziecka do określonej szkoły lub pracownika na dane stanowisko lub do pracy w ogóle.Wiązało się to zatem z etykietowaniem, ocenianiem ludzi ze względu na uzyskany wynik, na podstawie którego mieli lepszą lub gorszą opinię.
Choć rozwój psychometrii przeszedł wiele zmian i samo podejście badaczy do zasadności stosowania testów również uległo istotnym przemionom – nie zmieniło się jednak podejście osób, które badaniu testowemu mają być poddane.
Nikt z nas nie lubi być testowany, oceniany, zwłaszcza gdy wynik może nieść ze sobą bardzo duże konsekwencje dla nas, nieraz rzutujące na całe dalsze życie, jak przyjęcie do określonej pracy, czy opinia o stanie psychicznym. Jest bardzo dużo testów badających różne cechy, standardowo używa się ich do opisu zdolności, motywacji, osobowości, temperamentu, inteligencji, szczególnych predyzpozycji. Są także testy do oceny relacji z innymi ludźmi, w rodzinie, komunikacji interpersonalnej, inteligencji emocjonalnej. Ważną grupę stanowią testy mierzące funkcje poznawcze, takie jak uwaga, pamięć, koordynacja, planowanie – stanowią bardzo ważne narzędzie w diagnozie zaburzeń neurologicznych, związanych z chorobami układu nerwowego (otępienie, choroba Alzheimera, nowotwory).
Jak zatem powinniśmy do tego podejść?
Czy te testy rzeczywiście potrafią rzetelnie i dokładnie zmierzyć nasze cechy?
Warto wiedzieć i mieć świadomość tego, jakie są dobre i złe strony psychologicznego badania testowego, jakie mają ograniczenia a także to, co dzięki nim możemy zyskać.
Przede wszystkim należy nie udawać kogoś, kim nie jesteśmy, szczerze odpowiadać na pytania, ponieważ to głównie na podstawie informacji zebranych od nas, będzie zależał wynik.
Jeśli więc chcemy, aby test pokazał najbardziej wiarygodny wynik, powinniśmy wykonać go jak najlepiej potrafimy. Niektóre testy zaopatrzone są w tak zwaną "skalę kłamstwa", która ma na celu sprawdzenie, na ile badany udziela prawdziwych i spójnych opowiedzi, a na ile nie.
Do głównych, negatywnych aspektów badania testowego należy to, że w przypadku testów oceniających nasze zdolności poznawcze, jak pamięć czy uwaga, badają one te cechy - tylko w tym danym momencie oraz tylko w tej danej sytuacji testowej.
Na wynik ma wpływ bardzo dużo zmiennych czynników, takich jak zmęczenie, zarwanie nocy, pora badania (wczesne godziny ranne lub popołudnie), samopoczucie czy wypicie kawy (kofeina działa pobudzająco i ułatwia koncetrację). Zatem wynik, który uzyskamy podczas takiego badania jest w głównej mierze orientacyjny, reprezentatywny i tak też powinien być interpretowany. Gdybyśmy go wykonali rano, następnie wieczorem i jeszcze po kilku dniach, prawdopodobnie uzyskalibyśmy inne wyniki, może nawet sporo się różniące.
Warto więc zadbać o jak najbardziej neutralne warunki badania, a więc udać się na takie badanie wypoczętym i możliwie skupić się tylko na tej czynności.
Warto zwrócić uwagę na to, że samo środowisko psychologów jest podzielone, jeśli chodzi o zasadność stosowania testów psychologicznych, o to, czy są one w stanie w rzetelny sposób zbadać daną cechę a także czy w ogólę mierzą to, co mają zmierzyć. Tak jest w przypadku inteligencji, o którą toczą się spory od niemal początku jej wyłanienia się z teorii.
Sama idea testowania, mierzenia, oceniania i przyporządkowywania osób na podstawie wyników budzi do tej pory dużo obaw i sporów. Często wynik badania działa jak etykietka, która w oczach ludzi niemal wszystko mówi o człowieku.
Bardzo powszechne również i w dzisiejszych czasach staje się poddawanie kandydatów do pracy różnym testom, mających ocenić predyspozycje i zdolności osoby, stanowi to bardzo ważny punkt procedury rekrutacyjnej, który często już na początku może nas wyeliminować, choć test może nie dość dokładnie oceniać te cechy.
Są testy, które cieszą się bardzo dużą rzetelnością i trafnością, które są spójne z danymi zaobserwowanymi w inny sposób, na podstawie wywiadu, obserwacji, czy innych metod. Ale również w przypadku takich osławionych testów trzeba pamiętać, że w prawdziwym, rzetelnym badaniu psychologicznym testy, z uwagi na swoje ograniczenia, nie powinny być stosowane jako pojedyncze narzędzia do oceny naszych zdolności, umiejętności - informacje zebrane podczas badania testem powinny zostać zweryfikowane podczas wywiadu, ma to na celu wykluczenie odpowiedzi zaznaczonych błędnie, nieświadomie lub celowo nieprawdziwych.
Ale warto też zauważyć te dobre aspekty badań i testów psychologicznych, pozwalają nam w przybliżonym stopniu pokazać, jakie posiadamy cechy, na jakim poziomie potrafimy wykonać określoną czynność, co jest naszą mocną a co słabą stroną. Testy neuropsychologiczne są bardzo czułe na wychwytywanie zaburzeń w pracy układu nerwowego, są więc bardzo ważnym narzędziem diagnostycznym, pozwalającym nieraz zauważyć zmiany w początkowym okresie zmian chorobowych, niezauważalnych na co dzień.
Jest również dużo skal mierzących samopoczucie, nastrój, poziom lęku czy depresji – są to bardzo ważne narzędzia, dzięki którym można zauważyć i uzyskać informację o tym, czy nasz stan jest wskazaniem do wizyty u specjalisty.
Testy psychologiczne pozwalają nam również zrozumieć siebie, poznać swoje możliwości, odkryć coś, czego do tej pory nie wiedzieliśmy – któż z nas nie chciałby się dowiedzieć co jest naszą mocną stroną, jak dobrą mamy pamięć czy jaki
Z serdecznym pozdrowieniem
Dorota Wysokińska
psycholog
www.psychorada.pl
Nasi specjaliści
Aneta Styńska
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Doradca zawodowy
Praktyk terapii BSF
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Barbara Wysocka
Terapeuta SFBT
