Samookaleczenia - co warto wiedzieć?

środa, 15 marca 2023

:: Konsultacje Skype online - umów najbliższy termin >

DEpresja u dzieciSamookaleczanie się to celowe uszkadzanie powierzchni własnego ciała.

Rodzaje występujących samouszkodzeń mogą być różne, np.:

  • nacinananie ciała ostrym przedmiotem

  • wyrywanie włosów

  •  uderzanie głową o ściany czy o twarde przedmioty

  •  przypalanie się

  •  rozdrapywanie ran, utrudnianie gojenia

 

 

Rodzaje autoagresji

Annegret Eckhardt (psychoterapeutka, psychiatra) zajmowała się badaniem i leczeniem zachowań autoagresywnych.

Podzieliła autoagresję na jawną i ukrytą, czym różnią się od siebie:

  • jawna – to zachowania autoagresywne określane jako samookaleczenia, które są widoczne, np. cięcie się, przypalanie, drapanie, gryzienie

  • ukryta – jest to zaburzenie psychiczne, które polega na symulacji choroby dla korzyści, materialnych lub innych.

Eckhart wyróżniła również typy osób, które dokonują aktów autoagresji:

  • typ manipulacyjny – samookalenienia służą do wywołania określonej reakcji otoczenia, a rany wykonywane są w miejscach dobrze widocznych;

  • typ samokarzący – samookaleczenie jest aktem wymierzonym w ramach kary za coś – np. za zawiedzenie oczekiwań rodziców, a rany są ukrywane przed otoczeniem, są odpowiedzią na doświadczane poczucie winy;

  • typ psychotyczny – osoby takie dokonują samouszkodzeń pod wpływem zaburzonego procesu myślenia. W tym typie nie można powiązań samouszkodzeń z sytuacją w rodzinie. 

 

Samookaleczenia często są wynikiem stresujących sytuacji, kiedy autoagresja ma służyć rozładowaniu napięcia, czy emocji. Cierpienie psychiczne ma dać ukojenie cieprpieniu fizycznemu. Każdy przypadek jest inny i przyczyny mogą być różne. Może to być dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej, ale też molestowanie seksualne, albo trudności szkolne. 

Zjawisko autoagresji najczęściej dotyczy nastolatów lub młodych dorosłych. Wiąże się to często z niedojrzałoscią emocjonalną i trudnościami w tym obszarze. Jednak około 4% zachowań autodestrukcyjnych to dorośli do 40 roku życia. 

 

Jak działa ten mechanizm?

Kiedy narastają trudne emocje - smutek, złość, albo strach - pojawia się poszukiwanie sposobu na rozładowanie ich.  Ból psychiczny czy emocjonalny bywa bardzo trudny do zniesienia. Sens samouszkodzeń tkwi w niwelowaniu bólu psychicznego, zastępując go bólem fizycznym - odwraca uwagę od emocji. Następuje koncentracja na doznaniach fizycznych. 

Samookaleczenie sprawia , że pojawiają się pewne emocje, takie jak:

  • poczucie winy,

  • wstyd,

  • złość na siebie,

  • smutek z powodu pojawiających się blizn,

  • obawa, że naprawdę zrobimy sobie coś złego.

Wiele osób, które się okalecza, w zamyśle nie ma samobójstwa: samookaleczenie ma na celu chwilową ulgę w cierpieniu, a nie pozbawienie siebie życia. Czasem towarzyszy też lęk, że ktoś przyłapie, czy odkryje tajemnicę. Niektóre osoby robią to jednam jawnie, chcąc aby inni widzieli ich rany, czasem chcą zdobyć w ten sposób uznanie. 

 

Co możesz zrobić aby zaprzestać samouszkodzeń? 
Szukaj zachowań, które dadzą ci złudzenie bólu bez robienia sobie krzywdy, np. :

  • Jeśli się tniesz i czujesz, że cchesz to zrobić. Przyklej sobe plastry w miejscach gdzie chcesz się ciąć. 

  • Narysuj siebie na kartce i zrób czerwone kreski w miejscach, gdzie chcesz zrobić sobie krzywdę. 

  • Zrób sobie rysunek w miejscu samookaleczeń, np mazakami, coś ładnego co ci się podoba i może sprawić ci przyjemność. 

 

Jeśli to dotyczy ciebie, szukaj alternatywnych zachowań, zamiast okaleczeń. Szukaj wsparcia, nie jesteś sam_a. 

 

 

Alicja Krawczyk

psycholog >
Praktyk Terapii Któtkoterminowej Skoncentrowanej na Rozwiązaniu

 

 
Bibliografia:
A. Eckhardt, Autoagresja, Warszawa 1998;
A. Fieldus, Autoagresja i zjawisko samookaleczenia wśród młodzieży, „Piotrkowskie Studia Pedagogiczne” 2009, t. 14, 
M Stawicka, Autodestruktywność dziecięca w świetle teorii przywiązania, Poznań 2008;
E. Sawaściuk, Autoagresja, „Niebieska Linia” 2003, nr 2, s. 17-18.
 

Nasi specjaliści

Aneta Styńska
Aneta Styńska
Psycholog
Psychoterapeuta
Trener żywienia
Diagnostyka
Anna Jabłońska
Anna Jabłońska
Psycholog
Seksuolog
Psycholog dziecięcy
Alicja Krawczyk
Alicja Krawczyk
Psycholog
Doradca zawodowy
Praktyk terapii BSF
Diagnostyka
Hanna Świerczewska
Hanna Świerczewska
Psycholog
Psychotraumatolog
Psychoonkolog
Łukasz Choinkowski
Łukasz Choinkowski
Psychoterapeuta
Barbara Wysocka
Barbara Wysocka
Psycholog
Terapeuta SFBT
Magdalena Kowalska
Magdalena Kowalska
Psycholog

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.