Jak rozpoznać autyzm?

środa, 15 stycznia 2025

 :: Konsultacje Skype online - umów najbliższy termin >


Autyzm, często określany jako zaburzenie ze spektrum autyzmu (ASD), jest zbiorem różnorodnych zaburzeń neurorozwojowych, które wpływają na sposób komunikacji, interakcji społecznych i postrzegania świata. Rozpoznanie autyzmu może być wyzwaniem, szczególnie że objawy mogą być bardzo subtelne lub różnić się między osobami. Poniżej przedstawiamy kluczowe oznaki, które mogą sugerować obecność autyzmu u Ciebie lub u kogoś z Twojego otoczenia.

Trudności w komunikacji społecznej

Osoby z autyzmem mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych. Może to przejawiać się w:

  • Unikaniu kontaktu wzrokowego lub jego ograniczeniu.
  • Trudnościach w rozumieniu ironii, metafor czy dwuznacznych komunikatów.
  • Preferowaniu samotności lub ograniczonych interakcji z innymi.
  • Nietypowym sposóbie prowadzenia rozmów, np. skupianiu się na własnych zainteresowaniach bez uwzględniania rozmówcy.
  • Problematycznym odbiorze sygnałów niewerbalnych, takich jak gesty, mimika czy postawa ciała.

Powtarzalne zachowania i rutyna

Autyzm często wiąże się z potrzebą utrzymywania stałej rutyny i powtarzalnych zachowań. Oznaki mogą obejmować:

  • Silną niechęć do zmian w codziennych planach.
  • Powtarzalne ruchy, takie jak machanie rękami, kołysanie się czy kręcenie przedmiotami.
  • Fiksację na określonych tematach, np. intensywne zainteresowanie pociągami, pogodą czy statystykami.
  • Przywiązanie do określonych przedmiotów lub miejsc.
  • Uporczywe układanie przedmiotów w określonym porządku lub sekwencji.

Nadwrażliwość lub niedowrażliwość sensoryczna

Osoby ze spektrum autyzmu często doświadczają nietypowych reakcji na bodźce sensoryczne. Może to obejmować:

  • Nadmierne reagowanie na dźwięki, światło, zapachy lub dotyk.
  • Poszukiwanie intensywnych doznań, takich jak mocny nacisk czy głośne dźwięki.
  • Unikanie określonych tekstur jedzenia czy ubrań.
  • Niezwykłe reakcje na temperaturę lub ból, np. brak reakcji na urazy.

Nietypowy rozwój mowy i komunikacji

U dzieci z autyzmem często obserwuje się opóźniony rozwój mowy lub jej brak. W przypadku dorosłych objawy mogą obejmować:

  • Używanie nietypowych fraz lub echolalię (powtarzanie słów i zdań).
  • Trudności w prowadzeniu dialogu, np. unikanie pytań lub trudność w dzieleniu się swoimi uczuciami.
  • Mówienie w sposób monotonną intonacją lub odwrotnie – przesadnie emocjonalnie w nieadekwatnych sytuacjach.
  • Brak spontanicznego dzielenia się informacjami lub spostrzeżeniami z otoczeniem.

Trudności w rozumieniu emocji i intencji innych

Osoby z autyzmem mogą mieć trudności w odczytywaniu emocji innych ludzi. Może to skutkować:

  • Problemami z rozpoznawaniem wyrazu twarzy lub tonu głosu.
  • Niezrozumieniem sytuacji społecznych i norm towarzyskich.
  • Nieadekwatnymi reakcjami emocjonalnymi na określone sytuacje.
  • Trudnością w okazywaniu empatii w typowy sposób, choć osoby te mogą odczuwać empatię na swój własny, często nieoczywisty sposób.

Wyjątkowe zdolności lub zainteresowania

Choć autyzm wiąże się z trudnościami w niektórych obszarach, wiele osób ze spektrum wyróżnia się wyjątkowymi zdolnościami, takimi jak:

  • Ponadprzeciętna pamięć.
  • Szczegółowe zainteresowanie określonymi tematami.
  • Umiejętności analityczne lub techniczne.
  • Talent do nauk ścisłych, muzyki, sztuki lub programowania.
  • Zdolność dostrzegania szczegółów pomijanych przez innych.

Wpływ na codzienne funkcjonowanie

Autyzm może w różny sposób wpływać na życie codzienne. Objawy mogą być bardziej widoczne w okresach stresu, zmian lub w sytuacjach wymagających intensywnej interakcji społecznej. Wpływ na funkcjonowanie może obejmować:

  • Trudności w radzeniu sobie ze stresem i nieprzewidywalnością.
  • Problemy z organizacją czasu i priorytetów.
  • Wycofywanie się w obliczu przytłaczających bodźców lub wymagań.

Co robić, jeśli podejrzewasz autyzm?

Jeśli rozpoznajesz te objawy u siebie lub kogoś z bliskich, warto skonsultować się ze specjalistą, takim jak psycholog, psychiatra czy neurolog. Proces diagnozy może obejmować wywiad kliniczny, obserwację zachowań oraz specjalistyczne testy diagnostyczne.

Jak wspierać osoby z autyzmem?

  • Akceptacja i zrozumienie: Pamiętaj, że każda osoba ze spektrum jest inna i wymaga indywidualnego podejścia.
  • Tworzenie przewidywalnego środowiska: Pomocne może być utrzymywanie stałych rutyn i jasnych zasad.
  • Edukacja: Zrozumienie autyzmu pomaga lepiej wspierać potrzeby danej osoby.
  • Terapia: Istnieje wiele form wsparcia, takich jak terapia behawioralna, zajęciowa czy logopedyczna.

Pamiętaj, że autyzm to spektrum – każda osoba z ASD jest inna i ma swoje unikalne potrzeby oraz zdolności. Ważne jest podejście z empatią, akceptacją i zrozumieniem.

 

Alicja Krawczyk 

psycholog >
Terapeuta SFBT

Jak kupować? Wybierz produkt odpowiedni dla Ciebie Podaj nam swoje dane Dokonaj opłaty Aktywacja następuje w ciągu 24 godzin od momentu wpłaty środków

Jeżeli potrzebujesz natychmiastowej pomocy, zadzwoń pod numer alarmowy 112 (Polska) lub udaj się do najbliższej jednostki pogotowia ratunkowego lub policji. Możesz również skorzystać z bezpłatnego kryzysowego telefonu wsparcia. Numer dla dorosłych tel. 116 123 (14:00-22:00), dla młodzieży tel. 116 111 (12:00-02:00). Nasz serwis nie jest przeznaczony dla osób znajdujących się w sytuacji zagrożenia życia.